Page 26 - Discover-Bizitzen-Ikasten-Irakasleari-Laguntzeko-Sistema-Integrala-5

Irakaslearentzako oharrak
Iharduera lanízeko modua: Egizu arbelean zerrenda bat, honako organdak idatziz: garuna, bihotza, muskuluak, urdaila, heste meharra, gíbela. Ikasleek be- ren llburuetako 51. orrialdean aurkltu behar dituzte, zuk bakoitzaren egitekoa azaítzen duzun bitartean. LagungarrI gerta dakieke honako informazioa:
• Garuna gorputza kontrolatzen duen zentrua da. Droga bat, zirkulazio-apa- ratuaren bidez, garunera íristen denean, harén eragina aparatu eta organo guztietara Iristen da.
• BIhotzaren ponpaketa-lanak gorputzeko gune guztietara Iritslarazten du odola. Drogek azkartu edota geldoago egin dezakete harén funtzlona- mendua.
»Muskuluek gorputza mugitzea bideratzen dute eta gorputzeko egiteko uga- ritan parte hartzen dute (adibidez: jatekoak Irenstean, digestioan, amasa hartzean). AIkoholak edo beste drogek aldatu egin dezakete garunetlk mus- kuluetara bidaitzen diren mezuak. AIkoholaren moduko droga depresore- ek garunetlk muskuluetara doazen mezuak geldoago joatea eragiten dute, gorputzaren Iharduera motorea zallago egínez.
• Urdallean eta heste meharreah digeritu egiten dira Jakiak, gorputza baliatu ahal dadin. AIkohola organo hauetara Insten den arren, ez da hor geratzen eraldatzeko, odolera Igarotzen da balzlk. Balna denbora Izaten du organo horletako paretak narritatzeko.
®Gíbela da aikohola eta beste drogak sustantzia ez hain kaltegarri egiteaz ar- duratzen den organoa. Hala ere ez du era berean funtzlonatzen pertsona guztlen artean. Haur baten gíbela, galnera, ez dago helduarena bezain ga- ratua eta abladura txikiagoan lan egiten du. AIkoholak edota beste drogek, horregatik, denbora gehiagoz Irauten dute haurraren gorputzean eta kal- te handiagoa egiten diote.
« Norbaltek aikohol gehiegi hartzen duenean, gibelari kalte egiten arl zalo. Sustantzia ellkagarriak organo batzuel eta besteel dagokien eran eralda- tzeaz gain, gibelak aikohola desosatu beharra dauka. Hórrela, gehiegi lan- petzen da.
• OdolakfetuarI jaten emah eta honen garapenari laguntzen dioten ellkaga- rrl, gas eta beste osagalak ditu. AIkoholak—beste droga psikoeraglleeh an- tzera— kalte eglh diezaloke fetuari, haurdun dagoen emakumeren batek hartuz gero.
Baña Itzazu fitxak. AurkI eta adieraz bitzate Ikasleek marrazkian ageri dIren or-
ganoak. Eman Itzazu argibideak eta egin bezate Iharduera.
Ihardueraren Jarraipena: Eztabalda egin daiteke aikohoiaren arriskueh galaz
(adib.: Istripuak Izatea, gaindosla, menpekotasuna). Gárrahtzitsua da adleraz-
tea pertsonak edan ohl duen maiztasunak eta kopuruak erabakitzen dutela gal- xotasunak zeln Istripuak Izateko edota aikoholismoa garatzeko arriskua.
Erantzunak 1. f (heste meharra). 2. a (garuna).
3. e (urdaila).
5. malla
4. d (gíbela).
5. a (garuna).
6. c (muskuluak).
7. b (bihotza). 8. a (garuha). 9. d (gíbela).
LAN FITXAK 10 í